viernes, 16 de noviembre de 2007

SOS galego

Onte caiu nas miñas mans un artigo de Luís Ventoso publicado no xornal La Voz de Galicia titulado SOS galego. Por falta de tempo tiven que leelo a presa e correndo. Pero hoxe volvín a retomalo e leelo con calma, xa que o día anterior quedara un pouco preocupado polo que alí dicía.

Vouno a reproducir integramente e logo volto a facer uns comentarios.

Na casa do 80% da xente que agora ten 40 anos falábase sempre en galego cando eles eran nenos. Pero a presión abafante da ditadura provocaba que nas cidades os pais empregasen a lingua do país e os fillos respondesen en castelán. Era o resultado da idea, gravada a lume polo réxime, de que en galego non había futuro: era -¡que erro!- o idioma dos pailáns.
¿Resultado daquela terrible imposición? A maioría dos fillos de galegofalantes sen unha ideoloxía forte e que viven en cidades acabaron convertendo o castelán na súa lingua real: aquela que empregan case todo o día, aquela na que fan o amor e as risas.
A presión foi tal que hoxe o galego, que é o maior patrimonio cultural de Galicia, vai camiño de converterse en 30 anos nunha lingua litúrxica. ¿Exemplos collidos da vida real? Aí van algúns:
-En moitas comidas de traballo con xente próxima á Administración o xantar comeza en galego, pero en canto corren dúas copas de viño, toda a mesa acaba falando en castelán. Uso litúrxico do galego.
-No medio rural, a reserva do noso tesouro, o proceso de castrapación está chegando ao nunca visto: a xente di «o meu hermano», «a miña mano», «fun pola noche». O galego convértese así nun spanglish deturpado.
-Nas cidades, que é onde se vai marcar o futuro do país, os rapaces escolarizados ao 50% en galego no recreo falan todos... en castelán.
-A lingua literaria dos escritores non conecta coa realidade lingüística do país, onde ninguén di «grazas», nin «plantexamento». E cando a maioría dos mariñeiros galegos pronuncian «polbo» non se refiren precisamente ao pulpo .
-Dous dos tres líderes políticos de Galicia falan moitísimo mellor o castelán que o galego, onde teñen problemas.
Resumindo: o corte dos 40 anos de Franco deixou ao galego tremendo. A lingua quedou parada nun universo rural e resucitou nun futuro que é ciencia ficción comparado co mundo da corte e o sacho. Urxe un plan (amigable e despolitizado) para darlle folgos ao idioma. ¿Quen o ten? Non se albisca e, ademais, por desgraza, é case imposible torcerlle a man á realidade da rúa.

Eu vai para tres anos que por motivos que non veñen ó caso trasladei a miña residencia de Castro Caldelas para Ourense. Aínda que con anterioridade tiña moita relación coa capital da provincia e era raro a semana que non estaba catro ou cinco días nela, nunca me parara a reflexionar nun fenómeno que se dá na cidade.

Considero que en Castro Caldelas, o igual que no rural ourensán ó redor dun 95% da poboación entende o galego, e ó redor dun 75 ou 85% empregano no día a día. Na cidade pódese observar que o galego é máis empregado nos barrios periféricos que no centro ou nas novas urbanizacións, e tamén se pode observar que practicamente ningún menor de 18 anos emprega o galego como lingua de relación coas demais persoas. E digo practicamente ninguén, porque na cidade cóntanse os casos de cativos que podemos atopar falando en lingua galega cos seus iguais.

Ten razón Luís Ventoso de que commpre un plan amigable e despolitizado para darlle folgos ó idioma. Hoxe estanse a impartir o 50% das clases na lingua do país, os nenos entenden, leen e son capaces de falar en galego (de lata) correctamente, pero logo non o fan.

Hai pais que botaban e botan as mans á cabeza cando se lles di que hai que empregar o galego na escola. Eles respostan... hai que estudar máis inglés e menos galego.

Pero señores, sexamos serios... que unha cousa non quita a outra. Na Suiza teñen tres idiomas e estúdanse outros tres e non pasa nada. Os cativos saben falalos todos. Non teñamos medo ó que non se lle debe ter, e ademais temos o grande privilaxio de ter un patrimonio cultural que outros territorios non teñen, axudemos a conservalo e a difundilo, que elo faranos máis ricos culturalmente, intelectualmente, etc...

Non somos máis que ninguén, pero a nosa lingua fainos diferentes e máis ricos.